Ζητείται αδελφότητα για ένα μοναδικό βυζαντινό μοναστήρι που αγγίζει τον ουρανό

Την επομένη τῶν Ορνίθων στην Επίδαυρο επισκέφτηκα μια αετοφωλιά στην Αργολίδα, το μοναστήρι του Αυγού. Η εικόνα του φέρνει στο νου το Μέγα Σπήλαιο ή το σκαρφαλωμένο μοναστηράκι του Προδρόμου πάνω από τον ποταμό Λούσιο, στην Αρκαδία. Εάν ήταν ασπρισμένο θα ήταν σαν αδελφάκι της Χοζοβιώτισσας στην Αμοργό.

Πρόκειται για ένα βυζαντινό κτίσμα που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Δημήτριο και ο αρχαιολόγος Σωτηρίου έχει χρονολογήσει τον δισυπόστατο ναό τον 11ο με 12ο αιώνα. Ο τόπος τριγύρω είναι κατάσπαρτος με αρχαία ιερά, όπως ο χώρος που ήταν αφιερωμένο στη Δήμητρα, στον σημερινό ναό της Αγίας Μαρίνας νοτιοανατολικά στο χωριό Δίδυμα. Από την Αρχαία (Παλιά) Επίδαυρο η διαδρομή είναι μικρή και άνετη, εκτός από το κομμάτι που είναι παράπλευρα στο ποτάμι που χρειάζεται προσοχή.

Πέντε ώρες χρειάστηκε ο Τσελεμπή για να φτάσει ψηλά, στη Μονή του Αυγού. Σήμερα με το αυτοκίνητο η απόσταση είναι μικρή και η διαδρομή πανέμορφη, μέσα από ένα τοπίο παρθένο.

Το μοναστήρι είχε επισκεφτεί και ο Εβλιά Τσελεμπή, ο περίφημος οθωμανός ταξιδιώτης (1611 – 1682) όταν περιηγήθηκε την Αργολίδα το 1669. Περπάτησε ανατολικά από το Ναύπλιο, προς την περιοχή της Ίριας, μέσα από δύσκολους δρόμους και μονοπάτια κι έφτασε σε «ένα βράχο που έφτανε ψηλά μέχρι τον ουρανό». Για να φτάσει όμως στην κορυφή και να πάρει την ευλογία του ως οδοιπόρος χρειάστηκε πέντε ώρες ανάβαση. Στις μέρες μας το ανακαλύπτουν ορειβάτες και προτείνουν διαδρομή για ποδήλατο, όπως και οι λάτρεις των μηχανών και θαυμάζουν το τολμηρό αρχιτεκτόνημα.

Η Μονή σε μαγνητίζει από μακριά με το σκαρφάλωμα του οικοδομήματος στον βράχο.

Σήμερα η Μονή είναι έρημη. Έχει απομείνει ένα κέλυφος που κρύβει όμως καλά την ιστορία και τις παραδόσεις. Φαίνεται ότι παλαιότερα είχε περιουσία, σύμφωνα με τα στοιχεία της Μητρόπολης Ύδρας στην οποία ανήκει:

κατά το 1700 οι ιδιοκτησίες της μονής ανερχόταν σε 26.097στρέμματα , εκ των οποίων καλλιεργήσιμα ήταν 8.699. Αυτές οι ιδιοκτησίες εκτείνονταν από τη ράχη «Πελεή» και έφθαναν μέχρι τις τοποθεσίες Σταυροπόδι, Παλαιόκαστρο, Ασπροβούνι, Δίδυμα και Κόρτζι. Σε όλη αυτή την τεράστια περιοχή υπήρχαν 4 εκκλησίες σε καλή κατάσταση και δέκα ερειπωμένες. Η Μονή αριθμούσε 16 μοναχούς και ισάριθμους υπηρέτες, υπήρχαν  14 οικίες στην κατοχή της μονής, 3 πηγάδια και δεξαμενές, νερόμυλος, 630 ελαιόδεντρα, 74 αχλαδιές, βερυκοκιές και αμυγδαλιές, 127 άλογα, όνοι και ημίονοι, 18 αγελάδες, 3000 πρόβατα, 800 αίγες, 190 μελίσσια. Φιλοξενούνταν 10 ξένες οικογένειες σε μετόχι της μονής.

Η είσοδος του μοναστηριού είναι πολύ χαμηλή, όπως χαμηλό είναι και τό ύψος των πορτών στα κελλιά, υπόμνηση της ταπείνωσης και της υπακοής που οφείλει να κατακτήσει ο μοναχός στην άσκησή του. Ωστόσο, η Μονή εξωτερικά έχει πολύ χώρο για να κτιστούν άλλα οικοδομήματα σε περίπτωση που ερχόταν να εγκαταβιώσει μια αδελφότητα.

Το εσωτερικό του Καθολικού στο μισοσκόταδο αποπνέει μια μυσταγωγική ατμόσφαιρα.

Οι αριθμοί δείχνουν έναν χώρο ζωντανό και η θέση της Μονής στα βράχια μαρτυρούν και τον λόγο που έκανε ο Τσελεμπή στο τέλος του 17ου αιώνα να ανηφορίσει και γιατί όχι να προσκυνήσει με τον τρόπο του τον Άγιο Δημήτρη.

Η κοινότητα της μονής με επικεφαλής τον ηγούμενο Αρσένιο (σύμφωνα με τα στοιχεία της Μητροπόλεως Ύδρας) έλαβε μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα και στην πολιορκία του Ναυπλίου και πέθανε στη μάχη της Λέρνης που έγινε στους Μύλους τον Απρίλιο του 1821. Κατά μία άλλη πληροφορία που διάβασα το μοναστήρι πυρπολήθηκε το 1825 από τον Ιμπραήμ.

Δύο φορές λειτουργείται η μονή στις μέρες μας: Του Αγίου Δημητρίου, 26 Οκτωβρίου και των Αγίων Θεοδώρων, το Σάββατο της  πρώτης εβδομάδας των Νηστειών.

Είναι άγνωστο πότε ερήμωσε το μοναστήρι, αλλά φαίνεται ότι η εγκατάλειψή του πρέπει να έγινε μετά από τα μέτρα που έλαβαν οι Βαυαροί τον 19ο αιώνα κατά των μονών που είχαν λίγους μοναχούς, και έκλεισαν.

Το κιονόκρανο του καθολικού προφανώς είναι παρμένο από κάποιο αρχαίο οικοδόμημα της περιοχής. Η περίοπτη θέση του στον ταπεινό μικροσκοπικό ναό είναι μία μαρτυρία για την αισθητική αξία που αναγνώρισαν σε αυτό οι κτήτορες και οι κτίστες του.

Στα κελλάκια υπάρχουν εικόνες του εμπορίου τις οποίες προφανώς έχουν μεταφέρει κάτοικοι της περιοχής. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα στέφανα γάμου, τα οποία ίσως κάποιοι αφιέρωσαν στον Άγιο Δημήτρη.

Από μια άλλη πλευρά η έρημη Μονή έχει γίνει αντικείμενο οργιώδους και αρρωστημένης φαντασίας και αναφέρεται ως το Μοναστήρι του διαβόλου! Σύμφωνα, λοιπόν, με πληροφορίες από τους ντόπιους το μοναστήρι είναι σατανικό, στον βράχο εμφανίζεται η μορφή του διαβόλου, αλλά και της Παναγίας: «Φαίνεται πως το κακό έχει υπερισχύσει, γι’ αυτό και η μορφή του Σατανά είναι πιο έντονη από αυτήν της Παναγίας, που φαίνεται λυπημένη. Και αυτό γιατί λάτρεις του Σατανά εξακολουθούν και κάνουν τελετές και προσφορές, ενώ ουδείς από τους χριστιανούς έχει πατήσει ξανά εκεί. Οι λάτρεις του Σατανά επικοινωνούν μαζί του και πιστεύουν ότι σύντομα το κακό θα απλωθεί παντού και το σκοτάδι θα μας σκεπάσει όλους». Ακόμη ανακατεύονται παρακρατικές ομάδες, παράνομοι που καταφεύγουν εκεί, νεκροί μοναχοί. Όλα αυτά που είναι φαιδρά και δείχνουν μια παιδική αντίληψη ή μια βασανισμένη ψυχή, μπορεί να παραπλανήσουν τους αδαείς και να τους τρομάξουν. Στους περισσότερους συγγραφείς τους φόρουμ σηκώνεται η τρίχα, μέχρι που φτάνει ο Απέρριτος να βάλει τα πράγματα σε μια λογική:

Δεν ξέρω τι λένε οι ντόπιοι, πάντως εγω όταν είχα πάει μαζί με άλλα τρία άτομα στο μοναστήρι αυτό και ήταν μετά το 2005 που αναφέρεται το περιστατικό, μια χαρά ένοιωσα κι εγω και οι υπόλοιποι. Δεν είχαμε καμμία αρνητική αίσθηση και μάλιστα το αντίθετο ήταν τόσο γαλήνια βλέποντας την υπέροχη θέα πάνω απο το μοναστήρι που κάτσαμε αρκετή ώρα.
Τώρα όσο για τα σύμβολα έχω να πω τούτο. Παλαβοί και βλαμμένοι υπάρχουν χιλιάδες οι οποίοι μπορεί να πάνε οπουδήποτε και να κάνουν τελετές, όργια, μάτι ότι άλλο βάλλει ο αρρωστημένος νους τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι επειδή κάποιος έκανε κάτι πάει ο Σατανάς και στήνει αντίσκηνο.
Σατανάδες είμαστε εμείς οι ίδιοι και ο τρόπος που σκεφτόμαστε. Η πραγματικότητα γύρω μας και μέσα μας ξεπερνά και την πιο αρρωστημένη φαντασία και σενάριο. Λοιπόν δεν χρειαζόμαστε άλλους σατανάδες αρκούμε εμείς μόνοι μας.
Όμως σαν εκδρομή είναι και πολύ ενδιαφέρουσα και υπέροχη και θα ήταν όμορφο να πάμε… ελπίζω να βρεθούμε στην συνάντηση και να το οργανώσουμε…

Η μεγάλη έκπληξη ήρθε όταν πλησίασα με το κεράκι δίπλα στο τέμπλο και διαπίστωσα ένα παλαιότερο κτιστό εικονοστάσι με μία υπέροχη Παναγία βρεφοκρατούσα, να λάμπει και να καλεί σε συνομιλία... Η εικόνα χρειάζεται την ανθρώπινη φροντίδα για να μην παραμορφωθεί από χέρια καταστροφής.

Ο Χριστός του τέμπλου αναδίδει το ίδιο βυζαντινό άρωμα της τεχνουργίας, όπως και η Παναγία. Στην εικόνα φαίνονται οι κακοποιήσεις ασεβών επισκεπτών.

Για να ακολουθήσουν οι σώφρονες DonHigh (κοιμήθηκε εκεί) και Castle Bideni (γεννήθηκε στην περιοχή) οι οποίοι γνωρίζουν τον χώρο και διαψεύδουν τα περί μαγείας και όλα αυτά τα θριλερικά. Μάλιστα ο Castle Bideni δίνει και μία άλλη διάσταση: το μοναστήρι έχει εγκαταλειφθεί από την Εκκλησία «γιατί δεν γεμίζει τα παγκάρια της) και το φροντίζει ο κόσμος.

Εγώ τα διάβασα όταν επέστρεψα στην Αθήνα, και αν τα μεταφέρω εδώ το κάνω αποκλειστικά ως ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα σκουπιδιών του διαδικτύου.

Μία τοιχογραφία του Αγίου Δημητρίου με πολλές φθορές βρίσκεται στη στέγη του κτηρίου με την καταπληκτική θέα αλλά και με κινδύνους που μπορεί να κρύβονται για την ασφάλεια του χώρου.

Στέκομαι όμως στο τελευταίο σχόλιο για την αδιαφορία της Εκκλησίας, δηλαδή της Ιεράς Μητροπόλεως Ύδρας Σπετσών Αιγίνης, Ερμιονίδος και Τροιζηνίας. Δεν γνωρίζω εάν και πόσο έχει παρέμβει η Μητρόπολη για τη συντήρηση του κτηρίου, για να έρθει στη σημερινή του κατάσταση. Σε μία πρώτη διαδικτυακή έρευνα μαθαίνω ότι κινήσεις πολιτών της περιοχής συνέβαλαν στην αποκατάσταση του μοναστηριού. Είναι αλήθεια ότι έχουν γίνει επισκευές αλλά κίνδυνοι για την ασφάλεια υπάρχουν. Αυτό που έχω να πω είναι ότι τα πάντα ήταν ανοιχτά, σε ευσεβείς και ασεβείς, και θα πρόσθετα, ο χώρος κρύβει πολλούς κινδύνους πτώσης όταν ανέβης στη στέγη και παγίδες σε σημεία-λάκκους που μπορείς να γλιστρήσεις.

Ένα άλλο που γνωρίζω είναι πως ένα σπίτι ρημάζει όταν φύγουν από τον κόσμο οι ιδιοκτήτες του αλλά στην περίπτωση των Μοναστηριών η αρμόδια Μητρόπολη είναι υπεύθυνη για την εγκατάλειψή τους στον χρόνο ή για τη συντήρησή τους, έστω και ως προσκυνηματικού χώρου. Είναι αλήθεια ότι το μοναστήρι είναι απρόσιτο, αν και η διαδρομή αποζημιώνει τον επισκέπτη. Ωστόσο και μόνο η ιστορία του και το γεγονός της βυζαντινής του καταγωγής δημιουργεί ένα επιπρόσθετο χρέος για τον Μητροπολίτη της περιοχής, τον πατέρα της τοπικής Εκκλησίας. Ο σεβασμιώτατος Εφραίμ έχει επίγνωση του τί σημαίνει αναστήλωση μοναστηριού, εφόσον, όπως διαβάζω, από το 1985 ως ηγούμενος της Ιεράς Μονής Ζωοδόχου Πηγής στον Πόρο επιμελήθηκε την ανακαίνιση του μοναστηριού. Σήμερα και ευρωπαϊκά προγράμματα υπάρχουν και άλλες επιδοτήσεις και είμαι βέβαιος ότι θα ενδιαφέρει την τοπική κοινωνία η πλήρης αποκατάσταση του Μοναστηριού. Θέλω να πιστεύω ότι ο ίδιος ο σεβασμιώτατος Εφραίμ όχι μόνο σκέπτεται τον τόπο αυτό αλλά έρχεται, βάζει μετάνοια στην Παναγία, και χοροστατεί στο ημίφως του ταπεινού καθολικού, ως άλλος ιεράρχης που αναδύεται από τα βάθη του χρόνου στην πανήγυρη του μοναστηριού.

Άραγε, πόσα μοναστήρια στην επικράτεια χρειάζονται στήριξη και υποστήριξη; Πόσο και μέχρι ποιο σημείο εμπλέκεται η αρχαιολογική υπηρεσία η οποία στην περίπτωσή μας έχει κηρύξει ιστορικό και αρχαιολογικό τον χώρο του μοναστηριού από το 1925 (ΠΔ 11-6-1925, ΦΕΚ 152/Α/16-6-1925); Αναμφίβολα, μιλώντας γενικότερα, και με αφορμή τη Μονή Αυγού για να γίνουν έργα σε ένα έρημο μοναστήρι ένας επίσκοπος χρειάζεται να βγαίνει τακτικά από τον πύργο του και να οδοιπορεί στην επαρχία του ως περιηγητής, όπως ο Τσελεμπή, και να έχει έγνοια ως πατέρας που νοιάζεται για την εστία του…

Η θέα από το μοναστήρι φτάνει έως τη θάλασσα. Στη διαδρομή συναντάς τον ποταμό Ράδο και στην περιοχή είναι το φαράγγι Μπεντένι.

Από την άλλη, ποιος ξέρει; Άγνωστες οι βουλές του Θεού. Ίσως το μοναστήρι το ανακαλύψει κάποιος ή κάποιοι, οι οποίοι κατακτηθούν από τον Άγιο Δημήτρη, ερωτευτούν τον τόπο, και θελήσουν να παραμείνουν εκεί για το υπόλοιπο του βίου τους. Να ζήσουν κοινωνικά ή να ζήσουν ησυχαστικά. Και για να χαϊδευτώ κομματάκι, ίσως με μνημονεύουν, εάν με διαβάσουν εδώ. Το βέβαιο είναι ότι ο χώρος είναι ιερός, ιδανικός για προσευχή και ταξίδια των αισθητών και των νοερών οφθαλμών!

Μία ακόμη έκπληξη ήρθε από το καλοσυντηρημένο κτήριο που είναι ανοιχτό. ἐχει τον χαρακτήρα ορεινού καταφυγίου και προφανώς άτυπα λειτουργεί ως ξενώνας. Χωρίς να υπάρχει καμιά απολύτως ένδειξη για την ταυτότητά του υποδέχεται περαστικούς επισκέπτες και προσκυνητές του μοναστηριού.

Στην τραπεζαρία του ξενώνα τρώει άνετα μια μεγάλη παρέα.

Εδώ, μπορεί να βρει καταφύγιο ένας οδοιπόρος ή κάποιος εκδρομέας, αφού παρέχονται όλα τα στοιχειώδη για μια απλή αλλά ασφαλή (από συνθήκες καιρού) διαμονή.