Έξι γυμνά αγόρια και ένα κόκκινο σέτερ σε μια λίμνη κάπου στην Πενσυλβάνια* το 1884. Ένας ζωγράφος και έξι μοντέλα. Αφορμή μου δίνει η τελευταία ανάρτηση για την παράσταση του Παπαϊωάννου με τον ίδιο και τον Tadeu Liesenfeld, εκεί που μιλούσα για το γυμνό κορμί και την αθωότητα της έκθεσης του σώματος.
Ο δάσκαλος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Πενσυλβάνια, σπουδαίος ζωγράφος Τόμας Ίκινς (Thomas Eakins, 1844-1916) απεικονίζει σε ένα αρκαδικό τοπίο έξι νέους να χαίρονται αμέριμνοι τη δροσιά του νερού. O ίδιος ήταν γυμνιστής και του άρεσε να κάνει παρέα με φίλους που μπορούσαν να εκθέτουν το σώμα τους δημόσια. Από τη σκηνοθεσία των μορφών ο μόνος που έχει συνολική θέαση των σωμάτων είναι ο Ίκινς, που ταυτίζεται με τη μορφή που κολυμπάει δεξιά του έργου.
Ο Ίκινς δείχνει να αφομοιώνει τα διδάγματα του καλλιτέχνη και θεωρητικού Lecoq για εργασία επάνω σε κλασικά θέματα αλλά με μοντέλα σε εξωτερικό χώρο, μια πρωτοποριακή προσέγγιση για την τέχνη εκείνη την εποχή. Το έργο δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστό έως τον θάνατο του ζωγράφου το 1916, αλλά αργότερα έγινε ο εμβληματικός πίνακας του καλλιτέχνη.
Swimming, 1885 (Amon Carter Museum, Forth Worth, Texas). Ανάμεσα στους λουόμενους που έχουν ταυτιστεί είναι ο Laurie Wallace (αυτός που γονατίζει και σηκώνει το αριστερό χέρι) που είχε ποζάρει στον Σταυρωμένο και μεταξύ των άλλων είναι και ο ίδιος ο ζωγράφος, η μονή μορφή που κολυμπάει και πλησιάζει προς τα βραχάκια, ενώ πιο μπροστά του κολυμπάει ο σκύλος του Χάρι.
Στα τέλη του 19ου αιώνα οι άνδρες μπορούσαν να ξεγυμνωθούν σε παραλίες και μια σειρά ζωγράφων έχουν αξιοποιήσει αυτή τη μοναδική δυνατότητα να εμφανίζονται γυμνά ανδρικά κορμιά, όταν την ίδια σεμνότυφη εποχή οι γυναίκες είναι ντυμένες από την κορφή έως τα νύχια. Ο Ίκινς φαίνεται ότι έκανε δύο τουλάχιστον ειδικές εξορμήσεις για να φωτογραφίσει σε στάσεις αρχαιοπρεπείς που ανακαλούν ελληνικά αγάλματα νέους που παλεύουν, παίζουν και χαίρονται το νερό. Πράγματι, στο συγκεκριμένο έργο παρόλο που υπάρχουν σύνδεσμοι στα βλέμματα με το σώμα του άλλου το δικό μας μάτι εστιάζει στη φυσικότητα των αθλητικών σωμάτων που φαίνονται σε σχέση με το θολό τοπίο του φόντου εξαιρετικά καλογραμμένα και καθαρά. Στον νέο που κάνει βουτιά φαίνεται το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του Ίκινς για την κίνηση κάτι που έψαχνε φωτογραφίζοντας κινούμενα σώματα.
Όταν το έργο ολοκληρώθηκε και παρουσιάστηκε σε εκείνον που το παρήγγειλε, τον επιχειρηματία Edward Coates, φαίνεται ότι προκάλεσε σοκ η απεικόνιση της ομάδας των γυμνών νέων που ήταν αναγνωρίσιμοι στην κοινωνία με τον γυμνό δάσκαλο.
Το ζωγραφικό έργο του Ίκινς δείχνει να λογοκρίνει τα απόκρυφα σημεία των νέων κάτι που είναι ορατό στις φωτογραφίες που χρησιμοποιήθηκαν σαν πηγές για τον τελικό πίνακα. Οι φοιτητές του Ίκινς σε φωτογραφία του ίδιου. περ. 1883. Pennsylvania Academy of Fine Arts.
Δύο χρόνια μετά τη δημιουργία του έργου, το 1886 ο Ίκινς εξαναγκάστηκε να παραιτηθεί από την Ακαδημία Καλών Τεχνών.
Οι νεαροί άνδρες των φωτογραφιών είναι σπουδαστές και γνωστοί του Ίκινς.
Κατηγορήθηκε ότι αποκάλυψε τη γυμνότητα ενός ανδρικού μοντέλου σε μια αίθουσα που παρακολουθούσαν γυναίκες σπουδάστριες. Άλλοι είπαν ότι ήταν αυστηρός ως δάσκαλος, και κάποιοι ακόμα ότι ο κουνιάδος του διέδιδε φήμες για τη σεξουαλική του ζωή. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η διαφορετική μέθοδός του για τη μελέτη του ανθρωπίνου σώματος, απευθείας από το φυσικό και όχι από γλυπτό, ενόχλησε. Στην επιστολή που εξηγεί τους λόγους της παραίτησής του από την Ακαδημία Καλών Τεχνών επισημαίνει την υποκρισία στην αντιμετώπιση του γυμνού και αναρωτιέται πότε ακριβώς αρχίζει το ακατάλληλον της θέας μιας γυμνής μορφής ή ενός γυμνού αγάλματος.
Στη δεκαετία του 1980 ο πίνακας κατατάσσεται ως ένα απτό δείγμα ομοερωτικής κουλτούρας, επειδή καταγράφει το ερωτικό βλέμμα ενός άνδρα προς άλλους άνδρες με έναν τρόπο δραστικά απελευθερωτικό. Εδώ, ο καλλιτέχνης πολλαπλασιάζει τα γυμνά σώματα όταν δεν έχει δείξει σε άλλους πίνακες με γυμνά ένα και μόνο γυναικείο σώμα. Έχει ενδιαφέρον ότι ο ζωγράφος συνδέεται με τον λάτρη του γυμνού τον ποιητή Walt Whitman τον οποίο φωτογραφίζει.
*Είναι η λίμνη Dove στο Bryn Mawr.
Ardalion 