Ο καραγκιόζης, ελληνικός και τουρκικός σε υποδέχεται στην έκθεση του Μουσείου Μπενάκη «Ύμνος στη σκιά», όπου συμμετέχει και το Φεστιβάλ Αθηνών, και είναι αφιερωμένη στον μεγάλο καλλιτέχνη Ευγένιο Σπαθάρη που έφυγε τον φετεινό Mάιο. Το σκεπτικό της έκθεσης, που έχει επιμελητή τον Paolo Colombo, είναι το εξής: «Η έκθεση διερευνά τις μορφολογικές αναλογίες και τις εννοιολογικές αναφορές μεταξύ του παραδοσιακού θεάτρου σκιών και μιας νέας αφηγηματικής τάσης στη σύγχρονη τέχνη και καταγράφει την επιρροή που αυτή η παραδοσιακή μορφή τέχνης έχει στον κόσμο της σύγχρονης τέχνης τα τελευταία χρόνια». Περιπλανήθηκα στο ισόγειο του Μουσείου και είδα τις δημιουργίες των Haluk Akakçe, Nathalie Djurberg, William Kentridge, Katariina Lillqvist, Jockum Nordström, Christiana Soulou, Andrew Vickery, Kara Walker. Σε γενικές γραμμές η έκθεση δίνει ένα στίγμα για τάσεις που επικρατούν στην αξιοποίηση της παράδοσης της σκιάς ως εκφραστικού μέσου, ωστόσο μου φάνηκε πολύ φτωχός ο υπομνηματισμός των έργων. Νομίζω ότι η επιτυχία μιας έκθεσης κρίνεται όχι μόνο από τα έργα που προσφέρει αλλά και από το πόσο ερεθίζει το νου του επισκέπτη να σκεφθεί και κυρίως να σχετιστεί με όσα βλέπει. Προς αυτή την κατεύθυνση ένας, έστω σύντομος σχολιασμός για τους καλλιτέχνες βοηθάει απίστευτα στην πρόσληψη. Με άλλα λόγια μου έλειψε μια σύνδεση των επί μέρους έργων, πέρα από το γεγονός ότι οι καλλιτέχνες ενώνονται μέσα από την εκφραστική της σκιάς. Η έκθεση τελειώνει την Κυριακή 26 Ιουλίου.
Στάθηκα με προσοχή στα έργα της Kara Walker (γεν. 1969) με τον τίτλο «Σημειώσεις μια νέγρας», και πρόσεξα την κριτική της προς τον κόσμο των λευκών και τον προσδιορισμό για το τι μπορεί να σημαίνει να είσαι κυριολεκτικά γεννημένος μέσα στη σκιά, με περισσότερο μαύρο και ελάχιστο ή καθόλου λευκό χρώμα. H ίδια ενδιαφέρεται για το θέατρο σκιών αλλά ξεκινάει από την κουλτούρα της και την αφρικανική της ρίζα ως συστατικό της ταυτότητάς της.
Στην έκθεση υπήρχε και αντιπροσώπευση του κινηματογράφου και απόλαυσα την ταινία του Le Roman de Renard (σκην. Ladislas Starewitch, 1930) με την έξυπνη αλεπού να κερδίζει τη μάχη στον πόλεμο με τον βασιλιά λιοντάρι.
Στον πάνω όροφο υπάρχει μια συλλογή πρόσφατων έργων του Γιώργου Ξένου που φέρει τον τίτλο Γεωμετρία εν αναμονή σε επιμέλεια Ντένη Ζαχαρόπουλου, σε άσπρο και μαύρο χρωματισμό. Ήταν κέρδος μου που είδα συγκεντρωμένα έργα του με τα μάτια και την ανθρώπινη μορφή να πρωταγωνιστούν, σχεδόν σε όλα. Ένα ποιητικό κείμενό του δίνει τον τόνο:
στις σονάτες και στα ρέκβιεμ
από το λευκό στο μαύρο
στο λευκό χαρτί μια μαύρη γραμμή
όλο το φάσμα των χρωμάτων
μια γραμμή στο απέραντο μαύρο
η αποθέωση του σύμπαντος κόσμου…
να σπάσεις τον ήχο χίλια κομμάτια
το φως να διαιρέσεις στο πάντοτε
μείζον ζήτημα η ταχύτητα
μια εικόνα όλος ο πολιτισμός…
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ: ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ
Ardalion 